Liturgie in een veranderende wereld. 22 apr 2023 Liturgie in een veranderende wereld. In protestantse kringen denken we dan al gauw aan kerkdiensten. Kerkdiensten zijn zoveel als de warme maaltijd in een huisgezin. Dan zit iedereen aan tafel. Het is niet alleen het moment om eten naar binnen te werken, maar ook een moment van ontmoeting waarin ervaringen gedeeld worden, dingen afgestemd worden, ruzie gemaakt wordt en hopelijk ook weer bijgelegd wordt, feest gevierd wordt, enz. enz. De ene keer vlieg je direct van tafel, omdat huiswerk/hobby of een vergadering roept, de andere keer kun je nog even rustig natafelen. Op een dergelijke manier zijn de wekelijkse samenkomsten van de gemeente op de dag van de opstanding ook veel meer dan vieren alleen. Maar deze samenkomsten zijn wel in de eerste plaats vieren op een vast moment en ook op een herkenbare manier - in een bepaalde huisstijl. Natuurlijk is de warme maaltijd niet het enige maaltijd moment, maar vaak wel het meest gezamenlijke maaltijd moment. Zo is de zondagmorgendienst ook niet het enige viermoment, maar wel ons centrale viermoment. Ook op een andere manier is de zondagse kerkdienst te vergelijken met de warme maaltijd in een huishouden. Zelden vindt iedereen de opgediende maaltijd even lekker. Altijd is er wel iemand die dit niet lust of dat niet lekker vindt. Maar ook wie die avond met lange tanden at krijgt – als de mond opengedaan is tenminste - wel zijn voedingsstoffen binnen. Nog niet zo heel lang geleden was de Hollandse keuken niet erg gevarieerd. Het was aardappelen – vlees – groente, aardappelen – vlees – groente, groente – aardappelen – vis, groente – vlees – aardappelen, bruine bonen met spek, aardappelen – vlees– groente, groente – aardappelen – vlees, groente – vlees – aardappelen. Meestal uit de pan, soms uit een ovenschotel. En voor de variatie een keer maaltijdsoep, macaroni of nasi. Anno 2023 is de variatie oneindig en eten we behalve Hollandse pot ook curry uit India, Mexicaanse burritos, pizza, kebab, Thais, Japans enz. enz. En krijgen we - hoe verschillend van smaak - evengoed onze voedingsstoffen binnen. De kerk is nog wel zo groot dat de vergelijking met de eettafel in een huiskamer een beetje mank gaat. Als huishouden met 1100 gezinsleden lijken we meer op een eetgelegenheid, dan op een woonkeuken. Onze kerk is dan een proeflokaal met een protestantse keuken, de Pancratius een eetgelegenheid met een katholieke kaart en de Joshua gemeente serveert evangelische pot. Het leuke van een restaurantkaart is dat er – binnen de bandbreedte van wat de kok in huis heeft – variaties mogelijk zijn. Zo kun je in een visrestaurant altijd ook wel één of twee vleesgerechten bestellen en is er geen zichzelf respecterende Horecaonderneming meer die geen vegetarische gerechten heeft. Zo streeft de Protestantse Gemeente Haaksbergen-Buurse ook een gevarieerde kaart na. Voor zo’n gevarieerde kaart zijn we van elkaar afhankelijk. Gerechten die nauwelijks besteld worden, verdwijnen op enig moment van de kaart. Als obers vaak in de keuken komen met “kunnen we dit of dat ook serveren?” dan is er grote kans dat het een keertje op de kaart komt. De liturgiecommissie is de plek waar ‘de kaart’ van onze vieringen ontstaat en waar nodig en mogelijk ook bijgesteld wordt. Daarnaast organiseert de liturgiecommissie ook liturgische proeftuinen. Dat zijn avond- of middagvieringen met andere ingrediënten en soms ook een heel andere opzet. Vieringen vanuit andere keukens om in het beeld van hierboven te blijven. Dat kan een cantatedienst zijn, een Iona-dienst, een popdienst, een Taizé-viering, een Evensong, een ligvesper, maar bijvoorbeeld ook een traditionele vesperopzet, stilteviering, jam session dienst, een protestdienst, een kliederkerk, een Thomasviering… Bijna alles is mogelijk. In ieder geval is alles mogelijk, waarvan we aan elkaar uit kunnen leggen waarom het ‘tot eer van God, tot heil van mensen en tot zegen van de wereld’ zou kunnen zijn. We zijn al een paar jaar bezig met deze liturgische proeftuinen. Wellicht te voorzichtig en daardoor als (te) goed bewaard geheim. Aangevuurd door het veranderingstraject dat in gang gezet is, laten we de voorzichtigheid varen. Daarom ook deze overweging. Geïnspireerd door het veranderingsproces dat gaande is, willen we in middag- en avonddiensten uitdrukkelijker gaan experimenteren: dingen proeven en beproeven om te kijken wat van blijvende waarde kan zijn. Over twee jaar kijken we dan welke elementen en aspecten zich in laten weven in de morgendiensten; wat we ook op de kaart van de morgendiensten zetten – en dan ook: wat er van die kaart verdwijnt. Zo goed als alles is mogelijk in de liturgische proeftuinen. Maar………., alleen in samenspel. Dus niet roepen “ik wel nu wel eens dit of dat geserveerd krijgen! Obers waar blijft dat? “ En nog minder dreinen van “Waarom altijd groente? Ik wil pannenkoeken!” En dan ook samen de inkoop doen, de planning, het bereiden, het uitserveren en -niet te vergeten- ook de evaluatie. En wat zou het dan mooi zijn als het geen persoonlijke, -al-te-persoonlijke, individuele wensen of ideeën zijn, maar die van een groepje dat ‘ergens voor wil gaan’. Tot slot - niet meer in het beeld van de keuken, maar in dat van een winkel - dat aardige en zo treffende ultra korte verhaaltje ‘Echt waar?’ (een beetje bijgebogen naar het bovenstaande) "In een droom liep ik een winkel binnen. Achter de toonbank stond een engel. Ik vroeg: wat verkoopt u hier ? Alles wat u maar wilt, zei de engel. O, zei ik, echt waar? Ik wil dan graag flitsende kerkdiensten waarin jong en oud zich thuis voelen, waarvoor de midden-generatie uit zijn bed komt, waarin hart én hoofd én handen aangesproken worden, die zowel inspireren als troosten …. Wacht even, zei de engel, u begreep me verkeerd. We verkopen hier geen vruchten, enkel zaden" Ds. Job Stein

terug